Vücut Sıcaklığının Yükselmesi (Hipertermi)
Ateş, vücut sıcaklığının normal sınırların üstüne çıkması anlamına gelir. Daha
önce değinildiği gibi vücudun iç sıcaklığı 37±1°C'dir ve ısı üretimi ile ısı kaybını
sağlayan tüm ısı kontrol mekanizmaları bu değeri sürdürmeye çalışır. Örneğin,
ağır bir egzersiz sonrası bireyde ısı üretimi artar, ancak buna karşılık olarak
organizma terleme ile ısı kaybını artırarak bireyde iç sıcaklığın 37°C değerinde
devamlılığını sağlar. Bu sıcaklık değeri, ısı kontrol mekanizmalarının (hipotalamik
termostat) "ayar noktası" olarak adlandırılır ve bütün ısı kontrol mekanizmaları
sürekli olarak vücut sıcaklığını bu "ayar noktasına" getirmeye çalışırlar. Ancak,
beyin ile ilgili çeşitli anormallikler (örneğin; beyin tümörleri), ısı kontrol merkezini
etkileyen toksik maddeler (örneğin; bakteri toksinleri) ayar noktasını bozarlar.
Birçok protein, proteinlerin yıkım ürünleri ve bakterilerin salgıladıkları toksinler
ayar noktasının yükselmesine yol açar. Bu etkiyi yaratan maddelere "Pirojen"
denir.
Ateş, pek çok hastalığın tipik belirtisidir. Ateş başlarken hastada üşüme, titreme,
pilo-ereksiyon, vazokonstriksiyona bağlı olarak deride soğukluk, solukluk ile kalp
atım hızında, solunum sayısı ve derinliğinde artma görülür. Daha sonraki evrede
(ateş yükseldikten sonra) deri ısınır ve vazodilatasyona bağlı olarak deride
kırmızılık gelişir; hasta susama hisseder; hastada huzursuzluk, iştahsızlık,
halsizlik ve kas ağrısı görülür.
Vücut sıcaklığının 41°C'ye ulaştığı durum "Hiperpireksi" olarak tanımlanır.
Vücut sıcaklığı 42°C'ye ulaştığında beyindeki sinir hücrelerinin birçoğu ölür. Vücut
sıcaklığı nadiren 44°C'ye ulaşır; bu değere ulaştığında beyindeki solunum
merkezi hasar görerek solunum durur; doku proteinleri yıkılır; vücut enzimleri
inaktive olur ve tablo ölümle sonuçlanır.
Vücut sıcaklığının yükselmesi ya da normal sınırlara düşmesi aniden olabileceği
gibi, yavaş yavaş da olabilir. Bu durumu tanımlayan terimler şunlardır:
Aralıklı (İntermittent) Ateş: Ateş ve normal vücut sıcaklığı değerleri dönemler
halinde düzenli aralıklarla birbirini izler. Vücut sıcaklığı genellikle sabah erken
saatlerde düşük, akşamüstü ve gece ise en yüksek değerine ulaşır. Çeşitli
enfeksiyon hastalıklarında görülen ateş biçimidir.
Dalgalı (Remittent) Ateş: Vücut sıcaklığında 24 saat boyunca 2°C'den daha
fazla dalgalanmalar görülür. Ancak dalgalanmalar sırasında vücut sıcaklığı
normal değere düşmez, sürekli yüksektir.
Sürekli (Constant) Ateş: Vücut sıcaklığı sürekli olarak yüksektir ve vücut
sıcaklığındaki dalgalanmalar 2°C'den daha azdır.
Tekrarlayan (Relapsing, Rekürrent) Ateş: Vücut sıcaklığı en az 24 saat
normal sınırlarda seyreder, ancak daha sonra tekrar yükselir.
Ateşin aniden normal vücut sıcaklığı değerine düşmesine Kriz, ateşin derece
derece normal değere ulaşmasına ise Liziz denir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder