Tıbbi Terminoloji #1 Giriş

Bilim, sanat, meslek ve işkolu gibi özel alanlarda belirli bir anlamı ve kavramı olan sözcüklere “terim” (Latince; terminus, Arapça; ıstılah, Fransızca; termes) denir. Bunlar ulusal ya da uluslararası düzeyde bilim, sanat, meslek ve işkolu çalışanları tarafından kullanılırlar. Terimlerin anlamlarını ve neyi anlatmak istediklerini söz konusu alanlarda çalışanlar anlarlar. 

Bilim ve teknolojinin gelişimiyle, yeni mesleklerin ve iş alanlarının doğmasıyla sürekli yeni terimler ortaya çıkar. Terimleşen sözcük tek anlamlıdır, anlamları kişiden kişiye değişmez. Terimlerle uğraşan bilim dalına “Terminoloji (Terim bilimi)” denir. Tıp alanına giren bilimlerin de kendine özgü terimleri vardır ki bunlara Tıp Terimleri denir. Bunlar bilim dalı kongrelerinde belirlenirler. Tıp terimleri daha çok Anatomi Bilim Dalı’nda öğrenilir. Tıp Bilimleri içinde terimlerini ilk belirleyen bilim dalı Anatomi Bilim Dalı olmuştur. Anatomi terimleri ilk kez 1895 yılında İsviçre’nin Basel kentinde saptanmıştır. Anatomi terimlerine "Nominal Anatomice" denmektedir. Bu terimler beş yılda bir toplanan uluslararası Anatomi Kongresi'nden sonra, “Nomina Anatomica” adlı bir kitapta yayımlanmaktadır. Her kongreden sonra bu adı taşıyan bir kitapta toplanırlar. Genellikle kongrenin toplandığı kentin adıyla anılırlar. Örneğin, Basel Nomina Anatomica, Paris Nomina Anatomica gibi. Tıp terimleri Latince ya da Grekçedir. Son yıllarda Türk bilim yaşamında İngilizcenin egemen olması, kullanılan terimlerin İngilizce halinin Türkçe söylenmesi şeklinde kullanılır olmuştur. 

Türkiye'de 1929 yılına kadar Arapça ve Farsça sözcükleri esas alan terimler kullanılmıştır. Latin Abecesini esas alan Türk Abecesi (Alfabesi) (Harf devrimi ya da yazı devrimi), 03 Kasım 1928 gün ve 1353 sayılı yasayla kabul edildikten sonra Latince ve Yunanca olan uluslararası terimlere geçilmiştir. Terimlerin belirlenmesi için İstanbul Darülfünunu'nda bir "Istılahat (Terimler) Kurulu" oluşturulmuş ve bugünkü tıp terimleri kullanılmaya başlanmıştır. Terimlerin belirlenmesi konusu, II. Meşrutiyet'in ilanından sonra ilk kez gündeme gelmiştir. Darülfünun’da bu amaçla, 1914 yılında, "Istılahat-ı İlmiye Encümeni" (Bilimsel Terimler Kurulu) oluşturulmuştur. Bu kurulda; Babanzade Naim, Ziya Gökalp, Rıza Tevfik Bölükbaşı ve İsmail Hakkı Baltacıoğlu gibi dönemin ünlü bilimcileri görev almıştır. Bu girişim sonuçsuz kalmış, ancak yeni Türk Abecesi'ne geçildikten sonra sonuç alınmıştır (1).